Грамацка-палитычны лад и права Беларуси у складзе Рэчы Паспалітай 1569-1795гг.
Преподаватель: Сорокин
Курс: 1
Факультет: Юридический
Тип: Лекции по Истории государства и права Беларуси
Грамацка-палитычны лад и права Беларуси у складзе Рэчы Паспалітай 1569-1795гг.
На аснове Люблінцкай уніі (1569г.) сацыяльна-палітычныя і эканамічныя умовы жыцця у ВКЛ усё больш напалняліся зместам жыцця Польшчы. Хаця такая тэндэнцыя развіця задавальняла далека не усіх. Узмацнене феадальна-прыгонецкага і нацыянальна-рэлігійнага уційску праявілася ва уцёках часткі прадстаўнікоў пануючага класа (Глінскіе, Сіміон Полацкі і гд.)і феаждаьна- залежных людзей на усход або на поўдзень іх удзенне ваенных дзеяннях маскоўскага урада і казацкага войску супраць РП. У канцы 16 ст. у складзе атрадаў казакоў украіны, что дзейнічалі у пауднёвых раёнах беларусі пераважалі беларускія сяляне, акрямя таго частка сялян выказвала свой недавер мясцовай адміністрацыі шляхам падрымкі наступаючых рускіх і казацкіх войск удззейнічала у райнаванні шляхецкіх маенткаў, касцелаў, манастыроў, знішчэнні шляхціцы, каталіцкага і уніяцкага насельніцтва. Снежань 1595г. асноўная маса жыхароў супрацяўленне не аказвала, пры чым названы летапіс і інш. крыніцы сведчаць: паустанцы распраўляліся толькі са шляхціцамі і багатымі мешчанамі, людзьмі учтівымі.
Правы: толькі шляхта выдзеляла паслоў на сейм і сеймікі выбірала караля са саяго асяродзя, займала дзяржауныя і духоуныя пасады. Толькі шляхціц меў грамадзянскае права (свабоду слова, недатыкальнасць асобы, памяшкане і маёмасці). Только шляхціц мог мець земскі маёнтак з прыпісанымі да яго сялянамі. Мяшчане маглі уладаць зямлёй толькі у межах гарадоў. Усе землі былі свабоднымі ад дзяржаўных падаткаў і павінасцей. Шляхта была свабодна ад мытных пошлін, военскіх пастояў. Пры гэтым яна мела права мець бровары (курыць спірт), адчыняць шынкі, мець млыны, кавальні і г.д.большасць шляхты зьяўлалася землеуладальнікамі, хаця гэта уже не зьявлалася абавясковай прыкметай. Праўда С доўгі час абавязана была удзельнічаць у паспалітым рушенні (агульным апалчэнні), плаціць падаткі на ваенныя патрэбы, перакідвалася на сялян. Было забаронена гандляваць. С сярэдзіны 15 яна касуе незалежнасць і самакіраване гарадоў. Гараджане маглі бырапніць інтарэсы сваяго лектарату. У выніку гарады губляўць абарону сваіх інтаресау у заканадаучай установе. тым самым правы мяшчан абмяжоуваліся ўшляхам гародоу Мах права. Беларуская і літ. Шляхта у сваім праваздольнасці імкнулася не атстаць ад польскай. У выніку у распрацаваных у 1574г. генрыхаўскіх артыкулау якія акрэслівалі абмежаваныя палнамоцтвы караля і сейма была канчаткова устаноулена адзіная для усёй терыторыы РП сістэма шляхецкай дэмакратыі. Дзякуючы гэтаму шляхта беларускіх земляу усё блольш упэунена перймала не толькі польскія узоры палітычных правоу і рэлігійнай веры, але і увесь уклад жыцця польшы. Польскія звычаі і мовы сталі ідэалам бел. Шляхты. Польская паліроука выявілася і у тым, что бел мова у Вкл была скачавана сеймам у 1696г. разам з тын, не гледзячы на фармальнае раунаправіе шлях. Саслоуе і аслабленне центральна- каралеускай і вялікакняжацкай улады ігімонію у ей захоувалі магнаты. У выніку феад арыстакратыя займала у дзяржауным апараце вышейшыя пасады. Безладзе і анархія якую яны патрымлівалі у сваіх інтарэсау услабляла РП і садзейнічала яе падзелам (1772, 1793,1795). Па ранейшаму прывілею карысталася духавенства. Хатя царква не імела права выступаць у якасці спадчыкам нерухомасці. Закон прадпісвал выш царкоуныя пасады займаць шляхціцам. Сяляне неслі паншчыну, чынш і мноства дадатковых павінасцей. Завяршенне юрыд афармленне прыгоннага права статутам 1588г. пазбавіла селяніна магчымасці свабодна распараджацца асабістай маёмасцю, вызначать характар работы і месца працы. Прыгоны зьявляуся аб’ектам куплі-продажу як з зямлёй так і без яе. Непасрэдна да суда селяніна можна было прыцягнуть только са згоды яго пана праз водчыны суд у інш. выпадках феадал мог сам судзіць селяніна. У 1573г. был выданы закон які давау права пану судзіць і насылаць кару на сваіх паданных па усіх ……паводле уласнага погляду. С канца 16 ст. сялене выступалі у судах у якасці асістэнтау сваіх паноу. Панапраунымі удзельнікамі суда сяленя зьявляліса у накопных судах.
У 1632г. яны былі абьяднаны у якасці пакта-канвента. Адмовы караля ад падпарадкавання абвяшчаліся у выглядзе канфедырацый (Слуцкае, Барскае, Таргавіцкае). у выніку па сутнасці кароль не валодау не заканадаучай, не судова уладаю. Незначнасць правоу караля некаторых даследчыкау прывела да высновы что яны больш былі падобны на абавязкі чем на правы (Усевалад Ігнатоускі).
Сойм скаладауся з Пасольскай ізбы і сената рады. У сенат уваходзілі наібольш знатныя предстаунікі ……. Лідары центральнага і пржвінцыяльнага ….усе каталічкія архаіпіскапы і япіскапы Польшы і ВКЛ (140-150 сенатарау). Колькасны склад залежау ад террыторыы дзяржавы. Пасольская ізба (палата дэпутатау) форміраваляся з выбіраемых прадстаунікоу павятоывай шляхты і ….ад наібольш значных горадоу (200-250) пасля 17 ст. прадстауніцтва ад мяшчанства не назіралася. Агульнгыя ці вальныя соймы РП збіраліся каралём праз кожныя 2 гады у Варшаве, а з 1673г. кожны 3-і у Гародні. Пры правядзенні пасядженні у Польшы старшыней яго выбірауся паляк, у беларусі- літвін, сойм як і кароль не меу права намеціць яго наступніка. Усімі справамі на сойме верхаводзілі вярхі каталіцкага духавенства і некалькі семьяу буйных землеуласнікау, магнатау, якія праз сваіх прадстаунікау кантралівалі выбары дэпутатау на пявятовых сойміках, накіровывалі іх паводзіны на соймых. Для прыняцяу рашенняу як у вальным сойме так і у сойміках патрабавалася аднагалоссе. Прынцып аднагалоснасці, калі кожны дэпутат валодау правам накладаць на любое рашенне свае вета (недазваляю) дэзарганізавау нармальную работу сойма. Агульныя соймы вырашалі усе пытанні дзяржаунага кіравання і заканадауства яны падзяляліся на……ад вышэйшых органау улады
2) тыя што імелі дачынене да Польшы
3) тыя что імелі сілу да ВКЛ.
Інформацыя аб рабоце вальнага сойма абмяркоувалася на павятовых рэліцыйных сойміках. пры гэтым на гэтых сойміках магло быць прынята рашэнне аб……………..да таго мясцовыя соймікі самастойна вырашалі фінансавыя, ваенныя пытанні, зацвярджалі падаткі, выбіралі кандыдатау на адміністрацыйныя і судовыя пасады. Гета спрыяла анархіі і безладзя, такім чынам грамацка-палітычны улад РП вызначаецца як абмежаваная манархія з выбарным каралем, статус якога хутчэй адпавядау пажыцеваму прэзіденту чем манарху, калі гэта так, то РП пры каралеускай уладзе па форме больш нагадвала Рэспубліку чем манархію каралеуства. Так характэрызавала форму праулення краіны і дзяржаунае права, Якое назвала яе РП у пераводзе- рэспубліка . Уся гэта улада належыла у гэтай рэспубліцы належыла…..Якія складаліся…………………………
СПРОБЫ ПРАВЯДЗЕННЯУ РЕФОРМЫ У ДРУГОЙ ПАЛОВЕ 18ст.
Толькі у другой палове 18 ст.
У рп разгарнулася палітычная барадзьба за іх правядзенне, пры гэтым праваслауныя звярталіся да Расіі. А польскія пратэстанты- на захадзе. Асабліва барадзьба …..з. калі на каралеускі трон быу выбраны урадженец Беларусі, пляменнік канцлера ВКЛ Чартарыскага Станіслау Палятоускі (Аугуст) на канвакацыйным сонме было уведзенна абмежаванне на ужыване права Ліберум Вета. З гэтага часу по эканаміч пытанняу прымаліся большасць галасоу, а дэпутатам не прытрымлів
Метки текущей записи:
Барскае, ВКЛ, закон, палата, права, право, Симон, Снежань 1595г, Сорокин, статус
Больше из этой рубрики
- Смена развития стратегии
- Pocket Option: платформа для торговли бинарными опционами для начинающих и профессионалов
- Центр дополнительного образования в УЦ ‘Техстандарт’: программы и преимущества обучения
- Оптовые прокси: как они могут помочь в масштабировании бизнеса
- Венки на похороны: значение, виды и правила выбора
Комментариев нет.