Судзебнік 1468г.
Преподаватель: Сорокин
Курс: 1
Факультет: Юридический
Тип: Лекции по Истории государства и права Беларуси
2. агульная характарыстыка статутаў.
3. канстытутацыўная дзяржава і ваенная права, Грамадзянскае права, крымінальнае права
4. прывілеі 1447г. і судзебнік 1468г. зьявіліся першай спробай сістэматызацыі нормаў права ў агульнадзяржаўнам маштабе. Пры гэтым яны зьўляліся
Абумоўленным пашарэннем і
Заканаўчым дакументаў па розных пытаннях, палітычнага і сацыяльнаэканамічнага жыцця краіны. Судзебнік 1468г. або статут быў зацверджаны на агульнадзяржаўным сойме пасля абмеркавання тэкста з князямі, панамі-рады. Судзебнік абьядноўвае нормы пераважна крымінальна прававых адносін, аднак ен уключае палажэнне грамадзянскагя, і працэсуальнага права. У аснову яго пакладзена звычаевае права ў спалучэнні з мясцовымі нормамі выпрацаванымі судовай і адміністрацыйнай практыкай. Рукапісны тэкс судхебніка не быў падзеляны на артыкулы, только пры публікацыі Уладзімірскім буданавым тэкс быў падзеляны на 25 артыкулаў, з якіх 16 прысвечаны розным прававым аспектам такога супрацьпраўнага дзеяння як кража, злачынства і вызначэнне відаў пакарання. Тэкс судзебніка як і большасць заканадаўчых актаў ВКЛ таго часу выкананы на старабеларускай мове. Судзебнік увеў новых прынцыпаў і падыходаў дзяржавы да пакарання злачынцаў і ўзмацненне прававой аховы феадальнай маёмасці. Напрыклад судзебнік устанаўліваў адзін для ўсёй дзяржавы віды пакаранняў ….супраць феадальнай уласнасці, а артыкулы 5 і 6 абмяжоўвалі адказнасць жонкі і дзяцей за злачынствы мужа і бацькі. Калі яны не ведалі аб іх і не карысталіся крадзеным, бо па звычаёваму праву адказнасць несла разам са злодзіем уся яго сямья. Тым самым атрымала замацаванне ідэя індывідуалізаціі пакарання. У артыкуле першым ………норма якая забараняла передаваць пацярпеламу дзяцей ва узросце да 7 гадоў, бацькі якіх вінаваты у крадзяжы і не могуць заплаціць за шкоду, но было і вызначенне у законе злачынства як супрацьпраўнага дзеяння паводлезвычаёвага права калі быў злоўлены злодзей з крадзенымі рэчамі, то такія рэчы забіраліся у двор, а пацярпеламу патрэбна было выплаціць у двайным памеры кош гэтых рэчаў з маёмасцю злодзея і яго сямьі. А у сядзебніку гэта права абмяжоўвалася: калі злодзею нема было платіть то суд павінен быў….пацярпеламу. узмацненне ……..і …залежных сылян права свабоднага адыходу ад феадала уведзенага грамаьтай 1447г. было замацавана у артыкуле 24 ў якім прадугледжвалася пакаранне смерцю таго кто дапамагаў сялянам або чэлядзі уцякаць адж сваіх паноў. Прадуглэджвалася так сама пакаранне за захоп чужых зямель феадаламі за іх межусобіцы і зямельныя спрэчкі. Выявіўся у судзебніку і новы погляд на мэты пакарання, так у ім у першаню атрымала заканадаучае замацаванне запалохванне як адна з асноўных мэт пакарання у феадальным праве. Зхяця не выключаліся і маёмасныя кампінсаціі забаранялазя…. злачынцу ад кары шляхам ад купа, або перадачая яго або яго блізкіх у няволю пацярпеўшаму як гэта было у звычаёвым праве. У судзебніку у перўшаню змешчан артыкул які прадугледжваў аналогію законау, заканчваўся судзебнік прадпісанем, чкое……усіх жыхароу трымаць у належным стане і парадку усе дарогі і масты. Такім чынам ….пачатак новапму этапу у развіці…..тэорыі і практыкі занадаўчай дзейнасці дзяржаўных органаў. Зьяўленне новых прынцыпаў………кадыфікацыі феадальнага права, які завяршыўся выданнем статутаў ВКЛ. Складальнікі статутау не патрымліваліся сістэмы кадыфікаціі прынятай у Рімскай ….а прынялі сваю. Пры складані статутаў у першаню былі…………тэарытычныя і практычныя задачы кадыфікацыі і сістэматызаціі, былі выпрацаваны новая сістжма і структура размяшчэнне прававых норм у залежнасці ад іх зместу. Былі уведзяны ……….таварнаграшовых….таго часу, былі сабраны і …..у пэўным парадку нормы дзяржаўнага, зямельнага, цывільнага, шлюбнасямейнага, крымінальнага, і іншых галін права. Кодэкс- гэта закон, які ахоўвае права яго галіны. Распрацоўка ….нормаў ВКЛ статутау 1529, 1566, 1588гг. Стала вяршыняй сістэматызатарскай і кадэкатыўнай дзейнасці. У стварэння ….удзельнічалі…….адміністрацыі, прадстаўнікі шляхты і спецыялісты права у тым ліку і з іншых краін. Магчыма сярод сткаладальнікай статутаў…..быў Скарына……уваходзілі католікі і праваслаўныя значную работу правялі удзельнікі соймау паны-радныя, канцлер Радзівіл Чормы, пісар, дзяк вялікакняжаскай …Мартін ….дактары навук Петр Ронзій, трэті статут рыхтавалі высокакваліфіцыкаваныя выязнауцы пад кірауніцтва канцлера ВКЛ Валовіча і падканцлера Льва Сапегі. Тэктсты статутау на пачатку выконваліся ад рукі, але стягам часу яны пачалі
У 1530 перакладзены на лацінскую мову. У 1532г. на польскую у першаню надрукаваны на старабеларусскай мове лацінецай. У 1541г. у Познані кірыліцай у 1854 у маскве на старабеларускай мове 1969г.
І у 2005г. статут 29, 1566г. пераклыдзены на лацін. І польск. Мове. На ……у першаню надрукаваны у Маскве. Статут 88 друкаваўся на старабеларускай (вільна), польскай, нямецкай. У 1989 у мінску у 2002г. паутораны толькі скарочаны. Частка яго палаженняў уключана у звод законаў Расіі, у польскае заканадаўства.
Галіны права
Дзяржаўнае права ВКЛ вызначала структуру кампітэнцыю і характар дзейнасці органаў центральнай і мясцовай улады. асноуныя правы і абавязкі грамадзян у ім выкладзены прававое становішча вялікага князя, які ажыцяцляу функцыі…………………….органаў, меў правы заканадаўчай ініцыятыве, ….., распараджацца яе узброеннымі сіламі, маёмасцю, даходамі і казной. Аднак рэалізавать гэтыя палнамоцтвы вялікі князь мог як правіла з удзелам рады, сойма і службовых асоб вярхоўнага упраўлення (маршалаземскія, канцлер) пры усей….становішча манарха яго правы захоуваліся на выбарным пачатку, на прававых нормах статута, агульназемскія прывілеі, і абапіраліся на падтрымку феадалаў. Такое прававое становішча вялікага князя некаторым даследчыкам дае падставы бачыцьо элементы яго у становішчы прэзідэнта у рэспубліцы. Абмежаванасць….гаспадара у нормах статута 88 па рознаму: у формах клятвы або абяцанне захоўваць …правы або у форме непасрэднай забароны (без…сойма) пачынаць вайну, вызначаць падаткі на …….выдаваць новыя законы, выдавать законы якія супярэчвалі статуту.
Найбольш полнай праваздольнасцю валодалі дзяржава, царква і вярхі классаў феадалаў, яны не толькі маглі свабодна распараджацца сваей маемасцю, але і ажацяуляць ………….з усім абмежаванай была грамадзянская праваздольнасць палонных і чэлядзі нявольная, якая у 16 ст. пераводзілася у чэлядзь дворную і надзяляеца зямлей.
Правы удавы былі значна шырэй чым замужняй жанчыны, агульнаграмадская здольнасть наступала для мужчын з 18гадовага, для жанчын з 13- 15. Ваенная права таксама ФАРМІРАВАЛАС ПАСТУПОВА…………………………..АБАРОНЫ СВАЕЙ ЗЯМЛІ І У ЛІКУ …НОРМ ПІСАННАГА ПРАВА. Яно рэгмінтавала пытанне у ліку ваеннаабавязанных каплектаванне арміі, хбору апалчэгнне прававога становішча каманднага саставу у арміі (гетмана харужых і інш.) парадку размышчэнны армейскіх….і асобных ратнікау, камплектаванне наемных …… адказнасці за военскія злачынствы, парадку набыця прадуктаў харчавання. У статуце 88 адпаведна традыцый устанаўліваляся, что да ваенная службы маглі прыцягвацца не толькі уладальнікі маёнткаў, але і інш. асобы. Пытанне ваеннага права вырашаліся на соймах 1502, 1507, 1511, 1514, 15.. яно адлюстравана таксама у Віцебскіх і ….правах……………быть гатовымі да военскай службы……………… у абароне зямлі адпавядае і Мікола Гусоускі “Песня пра зубра” (1523г.) абавязкова……..неслі………………….. праваслаўныя і католікі……………………………..але па прыняцці каталітства станавіліся ваенна служывымі . Ваеннага првав пачаналася са статуа 1529 первы сборнік па ваеннаму праву гэта артыкулы ваенные выдадзены у 1754 .У Нясвіже па ініцыатыве Міхала Радзівіла матырыял 16-17 стагодзя. У 18 ст. выдадзены сборнік ваенных артк.Валюміна Легум. Артыкулы рыгулявалі паводзіны простых ратнікау і камен.саставу правы і абавязкі гетмана і інш.
У цэтере права абавяз. Права аб’кектай рэчавага права маенткі. Прадукты вытворчасці горада і вёскі. Іх выкарыстанне рэгмінтавалася прававымі нормамі якія забяспечвалі крэдыт залога…..залогатрымальнік меў …на задавальнене саіх патрабавання у закладзяннай маёмасці сервітутаў. Сервітуты карысталіся чужой рэчу былі шірока вядомы на Беларусі 16 ст. Сервітутныя правы забяспечваліся……юрюдыч афармленне реч правов фуадалалау………..завершана да 17 ст.
Комментариев нет.